Nieopłacona Faktura VAT?
Brak kontaktu ze zleceniodawcą?
Zastrzeżenie kary umownej na wypadek niedostarczenia dokumentów przewozowych w określonym terminie?
Innymi słowy – problematyczny kontrahent.
Prawo transportowe to skomplikowana gałąź prawa, która wymaga od adwokata szerokiej wiedzy teoretycznej, opartej zarówno na ustawach, jak i orzecznictwie sądowym. Nie da się ukryć, że w pierwszej kolejności, by móc wystąpić na drogę sądową przeciwko dłużnikom zalegającym z płatnościami za wykonany przewóz, należy w sposób kompleksowy poinformować swojego klienta, w jaki sposób powinien wykonywać przewozy, na co powinien zwrócić szczególną uwagę w momencie przyjęcia zlecenia przewozu oraz jakie dokumenty powinien posiadać, by móc skutecznie udowodnić swoją wierzytelność przysługującą mu względem zleceniodawcy.
W obecnych czasach umowy przewozu są zawierane za pośrednictwem portali oraz komunikatorów. Przykładem mogą być grupy tworzone na portalu Facebook dotyczące transportu, gdzie pod zamieszonym ogłoszeniem zgłaszają się chętni przewoźnicy. Szczegóły transportu następnie są ustalane za pośrednictwem komunikatora Messenger. Innym przykładem może być również platforma Trans.eu oraz komunikator TransMessenger – w tym przypadku procedura zlecenia przewozu odbywa się na podobnych zasadach.
Jednakże po ustaleniu ogólnych warunków przewozu za pośrednictwem ww. komunikatorów, dochodzi do przesłania – tym razem drogą mailową – zlecenia transportowego, które składa się z informacji dotyczących samego przewozu, ustalonych przez strony, a także często kilku stron „ogólnych warunków współpracy”, składających się z kilkudziesięciu podpunktów spisanych jak najmniejszą czcionką. Praktyka pokazuje, iż w treści ww. warunków współpracy przewoźnicy często zawierają postanowienia dotyczące wydłużenia terminu płatności faktury VAT, a także zastrzeżenia dotyczące kar umownych w postaci uzależnienia bądź ograniczenia zapłaty przewoźnego od dostarczenia dokumentów przewozowych bądź od dostarczenia ich w określonym terminie.
Niestety, przewoźnicy, którzy w żaden sposób nie ustosunkowali się do tego rodzaju postanowień zlecenia transportowego, często znajdują się w sytuacji, gdzie zleceniodawca zasłania się wydłużeniem terminu zapłaty za wystawioną fakturę VAT ze względu na niedostarczenie dokumentów przewozowych lub należne im przewoźne zostaje im zapłacone w kwocie niższej, niż umówiona, na skutek potrącenia kary umownej.
Jak uchronić się przed takimi sytuacjami?
Naszym klientom, w pierwszej kolejności, doradzamy niezwłoczną odpowiedź na przesłane „ogólne warunki współpracy” i wyraźne wskazanie, iż nie zgadzamy się na postanowienia dotyczące kary umownej w postaci wydłużenia terminu płatności faktury VAT, bądź uzależnienia czy ograniczenia zapłaty przewoźnego od dostarczenia dokumentów przewozowych bądź od dostarczenia ich w określonym terminie. Jednak praktyka pokazuje nam, iż samo sprzeciwienie się warunkom umowy nie zawsze jest wystarczające, a kontrahenci stosują kare umowną pomimo niewyrażenia zgody na jej zastrzeżenie.
Należ wskazać, iż zastrzeżenie o karze umownej na wypadek niedostarczenia dokumentów przewozowych w określonym terminie nie stanowią elementów przedmiotowo istotnych umowy przewozu, – bowiem istotą ww. umowy jest prawidłowe przewiezienie przedmiotów z określonego miejsca do miejsca przeznaczenia. Tak, więc, jeżeli przewóz został wykonany w sposób należyty, niedostarczenie dokumentów przewozowych w terminie wskazanym z zleceniu transportowym nie może stanowić podstawy do obciążenia kontrahenta karą umowną, a w konsekwencji powodować odroczenie zapłaty przewoźnego, czy jego zapłatę w wysokości niższej, niż umówiona. Wymaga podkreślenia fakt, że zastrzeżenia tego rodzaju są sprzeczne z właściwością stosunku zobowiązaniowego, czyli umowy przewozu.
W tym miejscu należy przytoczyć fragment wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z 29 kwietnia 2019 r., wydanego w sprawie o sygn. akt: XII Ga 1030/18 (LEX nr 2692939), zgodnie, z którym: „Dostarczenie dokumentów przewozowych nie jest zaś odrębnym świadczeniem traktowanym na równi z przewozem towaru. Faktem przy tym jest, iż z istoty instytucji kary umownej, przewidzianej w art. 483 k.c. wynika, że wierzyciel, dla którego zastrzeżona została kara umowna nie ma obowiązku wykazania faktu poniesienia szkody oraz jej wysokości, a do realizacji przysługującego mu roszczenia o zapłatę kary umownej wystarczy wykazanie istnienie i treść zobowiązania łączącego go z dłużnikiem, a także faktu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2005 r. V CK 869/2004; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 września 2012 r. I ACa 756/2012). Zważywszy jednak, iż jest ona odszkodowaniem umownym, a odszkodowanie nie powinno być źródłem wzbogacenia się poszkodowanego i nie powinno przewyższać szkody, jej wysokość nie powinna przewyższać wielkości świadczenia, którego wykonanie ma zabezpieczać (wyrok SA w Katowicach z dnia 17 grudnia 2008 r., V ACa 483/08, LEX nr 491137). Dlatego też w realiach niniejszej sprawy, brak było podstaw do przyznania stronie pozwanej kary umownej nawet w częściowym zakresie. Powód wykonał bowiem prawidłowo swoje podstawowe zobowiązanie. Natomiast, co do zasady, jeśli przewoźnik wykona zlecony mu przewóz, fakt ten wywołuje po stronie zleceniodawcy obowiązek zapłaty uzgodnionego w umowie przewozu wynagrodzenia. Tym samym, niedoręczenie dokumentów transportowych w określonym terminie, nie może skutkować odebraniem przewoźnikowi uprawnienia do wynagrodzenia za wykonanie umowy przewozu. Akceptacja takiego rozwiązania umownego prowadziłaby, bowiem do wypaczenia istoty umowy przewozu albowiem skutkowałaby nieuzasadnioną odmową wypłaty podstawowego wynagrodzenia za naruszenie postanowień ubocznych, niemających wpływu na podstawowe zobowiązanie umowne. Sąd Okręgowy nie widzi zaś podstaw do obciążania przewoźnika sankcją za czynności, które nie mają wpływu na wykonanie świadczenia, ani też nie stanowią dla pozwanego zagrożenia do wystąpienia szkody”.
Nasza Kancelaria z powodzeniem reprezentuje Klientów w sprawach transportowych. Dysponujemy wiedzą zdobytą przez lata nauki, praktyki i doświadczenia. Znając specyfikę branży doskonale wiemy, że naszym klientom zależy na przede wszystkim na szybkim i skutecznym działaniu. Zarówno polska ustawa o prawo transportowe oraz Konwencja CMR nie mają przed nami tajemnic.
________________________________________
Kancelaria Adwokacka Mateusz Mania
🏢 ul. Jana III Sobieskiego 11/ CD 111
40-082, Katowice
📞 tel.: 500 364 289
📧 e-mail: mania@kancelaria-mania.pl